Schetsontwerp Tafel van Geesteren

De initiatiefgroep heeft het begrip OER gelanceerd en profileert Geesteren ook als ‘OER‘ –dorp! OER staat voor Oorspronkelijk, Eerlijk en Regionaal in de context van agro, food, toerisme en recreatie. De vraag om een tot de verbeelding sprekende ruimtelijke ingreep te komen wordt hierdoor gestuurd. In de opdrachtformulering staan daarvoor verschillende vertaal richtingen; gastvrijheid, gastronomie, nieuwe traditie en rituelen; een verbindend verhaal over de kwaliteit en het karakter van Geesteren. Maar ook dat er een fotomoment gecreëerd wordt voor o.a. social-media, dat het uitnodigend is voor bewoners, toeristen en recreanten en prikkelend genoeg voor een herhalingsbezoek.  Dat er in dit voorstel mogelijkheden zijn om te komen tot een beeldmerk of trademark!  Het  OER – begrip is de drager in het ontwerp dat moet leiden tot ontmoeting, activiteit en trots en verbondenheid in Geesteren. Kortom een ontwerp dat Geesteren op de kaart zet!

EEN STRATEGISCHE LOCATIE

Tijdens de bijeenkomst met de initiatiefgroep in Geesteren zelf, is de opdracht en deze vraag besproken en is er gezamenlijk onderzoek gedaan naar een mogelijke locatie. In dat gesprek met de initiatiefgroep lag de focus op de een of andere manier vooral op het genereren van aandacht richting Geesteren. Vanuit dat oogpunt is toen ook gekeken en gezocht naar locaties in en rond het dorp, locaties die wat meer als entree van het dorp fungeren. Na bestudering van de opdrachtformulering en hernieuwd locatiebezoek is onze insteek om vooral de aandacht te richten op het centrum van Geesteren. Je kunt immers buiten het dorp wel aandacht vragen, maar waarvoor en waar naar toe? Als je al naar Geesteren  verwijst, dan moet daar ook het doel liggen: dan is dat de bestemming om naar toe te gaan. Een vanzelfsprekend en natuurlijk aandachtspunt, een aandachtsplek; waar kan dat anders zijn dan in het hart van het dorp!

Wij maken beelden, monumentale sculpturen, daar ligt onze kracht en competentie.

Dat is ook hier de kern van ons voorstel en het is onderdeel van ons streven om in Geesteren een middelpunt te creëren, een zichtbaar en voelbaar centrum, het hart van het dorp.  Een plek waar mensen vanzelf terecht komen, als bestemming of als vertrekpunt. Wij streven naar een kunstwerk dat niet alleen is ingebed in de plek en het dorp, maar ook is ingepast in de sociale  context van het dorp. De kern van ons voorstel ligt bij een sculptuur, maar in dit ‘overall’ streven kunnen wij ons beeldvoorstel niet los zien van de locatie. En dan hebben we het vooral over de inrichting van de locatie.  Wij zien namelijk in Geesteren een prachtige en vanzelfsprekende plek voor ons beeldvoorstel, maar om van deze locatie nog meer een bestemming te maken is vooral het totaalplaatje van belang. Dan volstaat het niet om alleen een beeld toe te voegen aan een bestaande situatie. Wij zien in deze dan ook graag een integrale aanpak en daar is ook een noodzaak voor. Wij hebben daar zelf ook zeker ideeën over, maar wij denken daarbij wel  aan een vervolgtraject waar ook een stedenbouwkundige/ landschapsarchitect bij betrokken is.

HART VAN GEESTEREN

Wat is dan het centrum van Geesteren, waar ligt dat middelpunt? In onze ogen ligt dat hart van het dorp toch echt bij de Hervormde kerk van Geesteren. Met z’n eerste fundamenten uit de 10^e of 11^e eeuw is dit niet alleen één van de meest oorspronkelijke plekken in het dorp, dicht bij de oorsprong, het is ook een bijzondere kerk en een echte bezienswaardigheid, zeker voor buitenstaanders.  Het gaat ons daarbij niet zozeer om de kerk als zodanig, het is vooral de plek die door de aanwezigheid van de kerk is ontstaan. Wat ons interesseert is vooral het ‘plein’ rond de kerk. Op dit moment ervaar je die ruimte rond de kerk niet als een plein, maar vanuit de kaart of vanaf een luchtfoto bekeken is die pleinvorm er wel degelijk!

Dat de ruimte rond de kerk niet als plein ervaren wordt, komt vooral door de ruimtelijke inrichting en aankleding. Die is rommelig, de bestrating is heel divers en verwarrend, er zijn veel verstorende elementen en overgangen. Bovendien wordt een deel van de pleinvorm in beslag genomen, afgesneden, door de Pastorieweg/Dorpsstraat. Er is geen verbindend geheel die deze ruimte tot een plein maakt, terwijl de ruimtelijke kwaliteit daar voor wel aanwezig is. Wij vinden het van belang dat die ruimte rond de kerk een pleinfunctie (terug) krijgt.  Dat kan bijvoorbeeld door de verkeersweg om te vormen en in een ‘schared-space’ formule onderdeel te laten zijn van het plein. Door een evenwichtig pleinontwerp, dat van alle hobbels, bobbels en andere verstoringen een eenheid maakt in inrichting en bestrating. Dit is een opgave waar wij, zoals we al aangaven, in een vervolgtraject  een stedenbouwkundig ontwerper bij nodig hebben. Dit betekent dat er een echt centrum in het dorp ontstaat, een dorpsplein, het hart van Geesteren. Je kunt dan niet meer door Geesteren rijden zonder de fysieke ervaring te hebben van de kern van het dorp, het middelpunt. Dan weet je dat de bestemming is bereikt. Bovendien haal je de snelheid uit het verkeer en creëer je alleen daardoor al een moment van aandacht. Het centrum wordt tastbaar en herkenbaar. De plek zelf is daarin ook een podium; een podium niet alleen voor de kerk, maar ook voor ons kunstwerk. Het creëert een sociale verblijfsruimte en biedt mogelijkheden voor nieuwe activiteit in het hart van Geesteren.

OORSPRONKELIJK/LEVENSBOOM

Ons idee voor op de door ons voorgestelde locatie, dit vernieuwde plein, is een monumentale sculptuur!  Deze sculptuur is ingegeven door het OER-programma en door het woord OER  en alle associaties die dat oproept. OER  ;   oorspronkelijk —eerlijk —-regionaal. Als afkorting dekt het heel goed de lading waar de initiatiefgroep de kwaliteit van Geesteren ziet, maar de reikwijdte van het woord OER is verder. OER is een woord vol kracht, eigen kracht! Een woord dat verhaalt over de oorsprong, het begin, de aanvang en de verbondenheid.  Onze keuze voor het kerkplein heeft dan ook met die oorsprong de maken, omdat de datering ervan aanwijsbaar ver terug gaat. Wat wij er met onze kunsttoepassing aan toe willen voegen is een verwijzing naar een oorsprong die daar eigenlijk nog aan vooraf gaat!  Een oorsprong die niet door mensen gebouwd of gevormd is, maar een oorsprong zoals die op sommige plekken vanzelf vorm aanneemt. Een oorsprong die groeit en direct verbonden is met de aarde! Wat begint als een zaadje kan op sommige plekken uitgroeien tot een monumentale markering van een plek: een boom!

Er zijn in de achterhoek meerdere dorpen te vinden waar zeer oude, grote bomen een bijzondere plek markeren. Het is altijd speciaal om zo’n levend monument  te zien. Zo’n boom vertegenwoordigd eigenlijk alles waar het in het begrip OER over gaat; Oorsprong- eerlijk  en bij uitstek regionaal. Dergelijke bomen hebben ook altijd een rol gespeeld in symboliek en hoe mensen de wereld willen duiden. Een voor ons in deze context inspirerend voorbeeld komt uit de Noorse Mythologie. Daar is sprake van Yggdrasil.  De naam van de ‘Levensboom’. Een boom die in wortels en takken alles met elkaar verbind, hemel en aarde en alles wat zich daar af kan spelen: de ‘Wereldboom’.  Een boom die verhaalt over leven en levenskracht, een boom die verhaalt over dat wat is. Zo’n boom is de basis van ons beeldvoorstel, de basis voor een tafel.

DE TAFEL VAN GEESTEREN

Ons beeldvoorstel is ook echt een tafel, een grote tafel op een strategische positie op het (nieuwe) plein. Deze tafel is ruwweg twee x vijf meter,  ruim tien vierkante meter tafelblad! Het tafelblad wordt niet gevormd door de stam of de takken, maar door het plat uitgespreide wortelstelsel van deze boom. Wij hebben in ons beeld de boom waar deze wortels van zijn in z’n geheel omgedraaid. De hele boom zit als het ware met kroon en al onder de grond en daardoor is nu het uitgespreide wortelstelsel zichtbaar. Het is een doorwrocht, complex en als het aan ons ligt gedetailleerd wortelstelsel. Wij willen de wortels het liefst als DNA-strengen met elkaar vervlechten; als het ware het DNA van Geesteren. Tegelijk streven we ook naar een zekere mate van luchtigheid en openheid, bij wijze van spreken als referentie naar een ambachtelijk kanten tafelkleed. Die ambachtelijke uitstraling willen wij ook verkrijgen in de uitvoering van het geheel. Het gehele wortelstelsel (met name de bovenzijde) speelt zich af in een horizontaal min of meer rechthoekig vlak. Gesitueerd op tafelhoogte wordt het een bruikbaar en functioneel onderdeel van de inrichting van het plein. Bruikbaar voor iedereen. Dat is ook de bedoeling, want een bruikbare tafel maakt het plein een beetje tot de huiskamer van Geesteren. Die huiselijkheid verwelkomt. Je bent hier op bezoek bij het dorp en deze tafel is zo groot; er is altijd plek voor gasten en gelegenheid om gastvrijheid en gastronomie gestalte te geven.

VERJONGING-ROOTS

 Deze opdracht draait in de kern om de leefbaarheid en de vitaliteit van het dorp. Het gaat over perspectief voor de toekomst. Daarom kan het in ons beeldvoorstel niet alleen bij deze oude doorwortelde boom blijven. Hoewel het in alles wel degelijk de basis is, het zijn immers letterlijk de ROOTS van het dorp, draait het voor de toekomst natuurlijk ook om de nieuwe loten van een boom.   In ons beeld ontspruit zo’n jonge loot dan ook pontificaal omhoog uit de laag oude vervlochten wortels van het tafelblad. Deze nieuwe loot is een jonge boom, rank en elegant, maar bovenal vol nieuw leven! Natuurlijk kun je daarbij denken aan een boom vol in het blad, maar wij denken dat het beter is om het groeistadium vlak daar voor te kiezen. Een boom in de lente, een boom waarvan de knoppen op het punt staan om uit te botten.  Het is juist dit moment in de groei waarin een verwachting schuilt, het moment waarin  een belofte ademt, na elke winter een wedergeboorte.  Prachtig natuurlijk om de aandacht naar het uitbotten te leiden, maar om een echt uitzonderlijk boompje voor Geesteren te maken, moeten de knoppen misschien wel een bijzondere kwaliteit weerspiegelen en de vorm van parels of diamanten hebben. De jonge boom heeft uitgestrekte wortels die deels op, maar ook vervlochten zijn met de oude wortels van het tafelblad. Dit beeld verhaalt over verbintenis; jong en oud, verleden en toekomst, hemel en aarde. Dit gaat echt over OER  en de symboliek van een boom is sterk en reikt naar alle tijden en culturen.

NIEUWE TRADITIES EN RITUELEN

Het plein en het kunstwerk is er niet alleen om naar te kijken, wij zien een geheel dat bedacht en ingericht is op daadwerkelijk gebruik. Een tafel om ook echt aan te zitten , een plein om te verblijven, een plek voor ontmoetingen die in het sociale domein betekenis krijgt.  Het lijkt ons verstandig om bij het ontwerp van het plein de routing en functionaliteit in acht te nemen (cobblestones lijken authentiek, maar zijn heel onhandig). Een plein en een kunstwerk dat breed inzetbaar is voor verschillende activiteiten, nieuwe tradities en rituelen, is snel ingebed in het sociale DNA van het dorp.  Wij zien eigenlijk heel veel mogelijkheden; streekmarkt/ambacht-manifestaties, picnic/dining, rustpunt, productpresentaties op en rond de tafel (een goed gedekte tafel), foto-shoots, zang/toneeluitvoeringen, noem het maar op. Om de oorspronkelijke vraag goed te beantwoorden, gaat het uiteindelijk om het totaal; een levend plein met een uitzonderlijk en fotogeniek kunstwerk. Dit zijn in de beeldvorming marketingtools die gemakkelijk inzetbaar zijn en o.a. op social media veel beeld en uitstraling kunnen genereren; kortom Geesteren op de kaart kunnen zetten.

UITVOERING

‘DE TAFEL VAN GEESTEREN’ , die moet je gezien hebben. Ons streven is om Geesteren werkelijk kwaliteit in handen te geven, niet alleen een iconisch beeld ( waarvan een afgeleide ook een goed beeldmerk of logo op kan leveren), maar ook een beeld dat gewoon goed gemaakt is. Een uitvoering waarin een hoge mate van ambachtelijke kwaliteit duidelijk zichtbaar is. Dan is er eigenlijk maar één manier om dit ontwerp uit te voeren en dat is d.m.v. gietwerk. Onze voorkeur gaat sterk uit naar BRONS-gietwerk. Brons is niet alleen uitermate geschikt voor de buitenomstandigheden, het geeft dit kunstwerk ook de juiste uitstraling in ambachtelijkheid en geschiedenis, het wordt in het gebruik alleen maar meer doorleefd, het weerspiegeld gelaagdheid, traditie, intrinsieke waarde en kwaliteit.  Het geeft figuurlijk in de zin van ‘zwaartekracht’ aansluiting bij de plek en de kerk. Bovendien menen wij oprecht dat Geesteren het verdient om op deze manier op waarde geschat te worden.