Schetsopdracht Vroonermeer Noord.

 Voor de gemeente Alkmaar is beeldende kunst in de openbare ruimte belangrijk en daarom zoekt zij een kunsttoepassing bij de entrees van het nieuw ontwikkelde woongebied Vroonermeer Noord. De entree aan de zuidzijde ‘ De Keesman ‘  en aan de noordzijde ‘ De Helling ‘ , komen voor zo’n kunsttoepassing in aanmerking. De vraag waar deze opdracht aan moet beantwoorden is tamelijk breed en de informatie daarover, inclusief de voorstudie, is uitgebreid. Daarin wordt gesproken over de ontstaansgeschiedenis van het gebied en de locatie en het ontwerp van deze wijk.   Ook gaat het over de inzet van kunst, die moet raken aan de belevingswereld van bewoners; leven en beleven. Daarbij is de inzet van Kunst als tekens die de openbare ruimte markeren en duiden. En tevens appelleren aan het collectief geheugen en bewustzijn.

Genius Locus wordt genoemd, in de zin van oorspronkelijkheid, met een archetype van wonen en woongenot en z’n eigen sprookjes en verhalen. Ook de richting van kunstuitingen kunnen breed geïnterpreteerd worden; van traditioneel, figuratief tot abstract en flirtend met kitsch en camp. Wij ervaren dat in zekere zin als uitgesproken, maar tegelijk schetst het een breed pallet om uit te kiezen.

De metafoor van Zaaien en Oogsten.

Door al die informatie is ons veel aangereikt. Wij zoeken altijd naar een beeldvoorstel waarin veel van de wensen voor een opdracht tot z’n recht komen. Natuurlijk hanteren wij daarbij onze eigen beeldtaal, maar in die beeldtaal proberen wij in betekenis een mate van gelaagdheid te bereiken. Een gelaagdheid die past bij de uitgebreide vraag die hier gesteld wordt. Dit kan alleen door uit alle informatie en wensen een kerngegeven te distilleren. Een gegeven dat de dingen met elkaar verbind en in evenwicht brengt.  Voor deze opdracht is het kerngegeven in ons voorstel eigenlijk heel eenvoudig; je zou het kunnen zien als een levensloopproces dat begint met zaaien en eindigt met oogsten.

Ons voorstel bestaat dan ook uit twee delen; twee beelden die de afzonderlijke entrees van deze wijk markeren. Beiden beelden kunnen heel goed afzonderlijk ervaren worden, zij hebben beide een eigen beeldkwaliteit, maar vooral in de samenhang weerspiegelt zich het leidmotief van Zaaien en Oogsten. Zaaien en Oogsten; dat begint bij de entree aan de zuidzijde ‘ De Keesman’ en het vervolg daarop is bij de entree aan de noordzijde ‘ De Helling ‘.  Precies hiertussen ligt de nieuwe woonwijk, daar waar het echte leven groeit. Leven en beleven.

Droomstek, het planten van verbeelding.  

Zaaien en oogsten, dat is natuurlijk wat tuinders doen, maar als proces is dat natuurlijk veel breder. Dan gaat het evengoed over groeien of opgroeien, opbouwen of tot stand brengen, iets creëren. Zaaien of planten begint in die zin dan met een gedachte, een speelimpuls of een droom!

Bij ‘De Keesman’ staat in de groenstrook aan de rand van de weg (vanaf de rotonde richting de nieuwe woningen) een tamelijk forse bronzen sculptuur. Een ‘Gulliver’-achtige reus in het lijf van een achtjarige jongen. Ook al heeft de jongen het formaat van een reus, zijn lichaam blijft die kenmerkende jeugdige bevalligheid houden. Dat is vooral ook zichtbaar omdat ie alleen een vrolijke zwembroek aanheeft. De jongen is diep door de knieën gebogen, zijn armen zijn naar voren gestrekt en hij heeft z’n hoofd iets schuin naar opzij gericht. Zijn ogen zijn gesloten. Hij gaat helemaal op in datgene waar hij mee bezig is. In z’n handen heeft hij een huisje vast, een woninkje dat nog net niet op de grond staat. En ja, in de handen van dit reuzen kind lijkt het absoluut een speelgoedhuisje.

Doordat het huisje de grond niet raakt, verwordt het beeld tot een scene. Een scene die stil staat in het midden van een handeling. Alsof we hem, in z’n zwembroek op een zandstukje aan het Vroonermeer, midden in zijn spel betrappen. Het lijkt er op dat wij hem zien, juist op het moment dat hij zijn droom een plekje geeft.  Een stek die alleen nog maar moet groeien.

Huisje.

 Er is aandacht en liefde in de manier waarop deze reuzenjongen dit huisje vast heeft en lijkt neer te zetten. Het is een klein eenvoudig huisje, met een deur en een raam op de lange zijden en op het schuine dak een schoorsteen.  Het is archetypisch op de manier zoals een kind een huis zou tekenen. Helder en eenvoudig. Het is de structuur van het huisje dat op het tweede gezicht de aandacht trekt. Over het hele huisje ligt als het ware een organische en een waterig aandoende huid. In de context van een oud veengebied lijkt het alsof het zo uit het veen getrokken is. Het huisje onderscheidt zich ook doordat het van een ander materiaal gemaakt is. Een gegoten semi-transparante kunststof. Helder aan de binnenzijde en enigszins gezandstraald/troebel aan de buitenzijde.   Hoe imposant de figuur ook is, er is een duidelijk focuspunt op het kleine huis. Door houding, lichaamstaal en het moment van handeling; alle aandacht gaat naar het huisje. En daarmee ook op alles wat een huisje kan betekenen. Dit gaat over thuiskomen, een thuis creëren, kortom een droomplek voor jezelf.  Hier groeit als het ware een huisje. En we gebruiken in het beeld juist ook een heel jonge figuur; dit gaat ook over opgroeien in de wijk waar je woont!

Een Baken voor dag en nacht.

Uit het gezamenlijke locatie bezoek begrepen wij dat deze zuidenentree van de wijk relatief het meeste in- en uitgaand verkeer zal genereren. Het beeld op deze voorgestelde positie speelt daarop in. Er zijn niet alleen zo min mogelijk verstorende elementen, het ligt ook goed in de routing. In deze positie hoort het beeld, in tegenstelling tot een plek op de rotonde, meer bij de woonwijk zelf. Het beeld is op de weg georiënteerd; het kijkt mensen tegemoet als zij de wijk verlaten. Het is in zekere zin ook een ochtend beeld. Het is in de as op het oosten gericht; met een opkomende zon een mooi begin van de dag.

Voor als al die mensen weer thuis komen is er echter ook een avond/nachtbeeld. Het huisje dat de jongen in z’n handen heeft zweeft boven de grond en precies er onder zit een grondspot!  Het licht in die grondspot gaat in de avond aan. Het huisje komt daardoor niet alleen vol in het licht te staan, het doet zelf ook mee! Het is eigenlijk een object dat hol is aan de onderzijde en de transparante kunststof waarmee het gegoten is, zal door het licht van onderen zelf ook oplichten. Het wordt daardoor een lichtobject dat van binnenuit straalt en voor een deel ook de jongen zelf aanlicht. In de avond en de nacht is het daarmee een helder baken om goed bij thuis te komen.

De Oogst van Dromen.   

De tweede entree tot de woonwijk ligt aan de noordzijde: ‘ De Helling ‘.  Zaaien en Oogsten. We hebben al eerder aangegeven dat het beeldvoorstel voor deze entree een duidelijk vervolg is op ons eerste beeldvoorstel. De relatie is helder. Wij gebruiken hier dezelfde beeldelementen, maar op een andere manier. Net als aan de zuid-entree kiezen we hier een beeldpositie die iets van de rotonde af ligt richting de woonwijk. Tussen de weg naar Sint Pancras en de nieuwe weg naar de woonwijk ligt een groenstrook. Voor de bestaande bomen in die groenstrook staat op een rechthoekig grondvlak een bronzen sculptuur van formaat. Ook hier zijn de twee beeldelementen een jongen en een huisje, maar in vergelijking met het eerste beeld zijn het huisje en de jongen zijn in deze sculptuur naar elkaar toe gegroeid. Een ontwikkelingsproces waarbij het huisje aardig wat groter is geworden en de jongen is als reus wat gekrompen.  Er is tussenbeide gelijkwaardigheid ontstaan en in het beeld is dat te ervaren als een andere fase. Een fase waarin dromen zijn gerealiseerd; er is een huisje om te leven op een landje van hemzelf.

Huis en Jongen.

De maatvoering in het huis van deze jongen is anders. Het grondvlak is wat meer een vierkant dan het ‘speelgoedhuis’, er zijn nu drie zijden met kleine geprononceerde raamopeningen en in de gevel aan de voorliggende zijde is er een duidelijk aanwezige diepe deuropening, met trap en dorpel. De aard van het huis is echter in geen geval verandert. Sterker nog; door de vergroting van het huis is de bijzondere huid en structuur, die min of meer hetzelfde is als bij het eerste huisje, eigenlijk alleen nog maar uitvergroot. Het organische karakter van die huid, met z’n veenachtige uitstraling, is er juist door versterkt en prominent aanwezig. Dat maakt dit huisje zo verbonden met het omliggende land.

De deuropening in dit huis vult bijna geheel de zijgevel waar je tegen aankijkt. Het is een diepliggende deuropening met een trappetje dat precies tot zit hoogte reikt. Daar zit dan ook onze jongen en hij vult met zijn lijf de hele deuropening.  Hij zit met z’n achterkant echt in het huis. Zijn armen ontspannen met de ellebogen op de knieën, het hoofd iets opgericht. Het is nog steeds een grote jongen, want zijn hoofd steekt net iets boven de daklijst uit. Zijn ogen zijn gesloten, intens genietend van het moment. Dit is dan ook echt het moment van rust en overpeinzing. Waar in het eerste beeld de handeling zo aanwezig is, is hier die handeling al lang gebeurt. Hier is het werk gedaan en is er nu vooral stil genieten.

Sprookje.

 Als er in het eerste beeld sprake zou zijn van een haast magisch en sprookjesachtig spelmoment, dat zomaar het begin van alles is, dan is dit de plek aan het einde van dat sprookje. Minder speels of verheffend, maar dichter bij het land.  Dan zit hier misschien wel, in een soort van poortwachterhuis, degene die dit sprookje bedacht heeft. In ieder geval iemand die alles beschouwd wat aan hem voorbij trekt, iemand die alles onthoud en daarmee het sprookje bewaakt en voor iedereen in stand houdt. De sculptuur aan de zuid-entree zou je kunnen zien als het begin van de dag, het is ook op het oosten georiënteerd. Hier leeft meer het moment van de avond. En feitelijk is dat ook zo, onze jongen in de deuropening kijkt naar het westen. Dat hij zijn hoofd geheven heeft en de ogen gesloten is dan vooral om tot het laatste moment nog van de avondzon te genieten. En als de zon dan helemaal verdwenen is, dan gaat ook hier het licht aan en heeft deze jongen opnieuw het licht op zijn gelaat. Dromen, sprookjes en een hele woonwijk bewaken is een taak voor dag en nacht! De droom is gegroeid, de oogst is binnen.