2014 Pompey

Deze kunstopdracht staat in het teken van de Canon van Overijssel en richt zich  op de Munsterkolk in het centrum van Rijssen. Centraal in de opdracht staat de overlevering rond die Munsterkolk, waarbij een Munsterse soldaat, die onder vrijgeleide in de stad was achtergebleven, verraad pleegde en vervolgens door een woedende bevolking in de Munsterkolk werd verdronken.Dit alles speelde zich af in het Rampjaar voor de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, 1672.  Waarbij de republiek zwaar onder vuur lag en in oorlog was met Engeland, Frankrijk en hier in het Oosten van ons land te maken had met de Munsterse Oorlogen. Ook Rijssen stond bloot aan de veroveringen en plunderingen door de legers van de Bisschop van Munster, Berend van Galen.

Wij zien als voornaamste doel van de kunstopdracht om het onzichtbare deel van die Canon door de verbeelding zichtbaar en tastbaar te maken en te verbinden aan de locatie. Daarmee wordt geschiedenis meer dan een papieren verhaal, maar is daadwerkelijk verankert in tijd en ruimte. En daardoor komen wijzelf en de plek, de regio waar wij wonen en leven, in lijn met die geschiedenis.Het is in onze ogen minder van belang om de exacte toedracht van het drama rond de Munsterkolk te kennen. Het is een overlevering en wij zien het dan ook vooral als een ‘Urban Legend’. Neemt niet weg dat wij dit verhaal zien als een uitstekende aanleiding om deze roerige tijd  beeldend aan deze locatie te verbinden.

Beeldvoorstel

In de groenstrook tussen de oprit naar de Rabobank en het water van de Munsterkolk bevindt zich in ons voorstel een langgerekt grondvlak.  Het is een formele rechthoekige vorm. In de lengte is dit vlak vanaf de openbare weg in de richting de kolk gericht en creëert het dan ook een duidelijke zichtlijn. Op dit grondvlak bevinden zich aan de kant van de kolk twee beeldelementen. Een er van is een meer dan levensgrootte, in aluminium gegoten, archetypische helm. Met op de hoofdbol een prominente kam. Aan de onderrand van die iets uitgerekte bolvorm is een brede rand die aan de voor en achterzijde parmantig omhoog krullen.  De helm is iets achterover hellend op het vlak geplaatst. Daardoor kun je er goed in en onder kijken. Daarmee is vooral de leegte ervan zichtbaar en te ervaren!

Op hetzelfde grondvlak vóór de helm zit een in brons gegoten hondje stil te wachten. Hoewel de maatvoering van het hondje groter is dan de werkelijkheid, is hij zeker ten opzichte van de helm klein en bescheiden. Het is een naar het leven gemodelleerd hondje en het is juist die levendigheid van het hondje die maakt dat de stilte en de leegte van helm oorverdovend is. Een schilderachtige scene. Het beeld oogt alleen daardoor al als een ingetogen monumentje dat verhaald van een persoonlijk drama van een onbekende soldaat.

Helm

 Wij hebben voor ons beeld natuurlijk niet zomaar gekozen voor een helm. Een helm verwijst hoe dan ook naar een leger en naar oorlog en oorlogshandelingen. Bovendien hoort bij een helm altijd een drager, een persoon.  En bij een lege,  verlaten helm, is er altijd die suggestie van een persoon die er niet meer is. Het is ook altijd frappant dat bij resten uit de geschiedenis, bij opgravingen en vondsten, zo vaak helmen gevonden worden. Zo ook hier!

Wij hebben ook niet willekeurig een helm gekozen. Afgezien van het feit dat dit model helm als vorm interessant en prikkelend is, is het ook rechtstreeks gekoppeld aan die tijdsperiode. Het is een archetypische helm, een beeldende metafoor voor die tijd. Het is een afgeleid model van de Morion, een helm die in de 16^e en 17^e eeuw veelvuldig gedragen werd door de infanterie van verschillende legers. Een helm voor een gewone soldaat, dat waren vaak ook huurlingen overal vandaan. Maar ook  zonder de specifieke kennis van helmen zal in het collectieve geheugen een dergelijke helm altijd verbonden worden met het beeld van die periode. Dat komt waarschijnlijk ook doordat in de beelden uit die tijd, prenten, schilderijen en tekeningen, in portretten of beelden van veldslagen, deze vorm van helmen herkenbaar is.

Hondje

Zo monumentaal als wij de helm zouden willen maken, zo verfijnd en gedetailleerd zal het hondje moeten zijn. Naast het materiaal verschil, brons ten opzichte van aluminium, ligt hier ook een verschil in uitdrukking. In die contrasten en door de positionering, ontstaat een dialoog tussen de beide beeldelementen. Monumentaliteit tegenover verfijning, levendigheid tegenover verstilde leegte en afwezigheid. Zo ontstaat een scene zoals wij die graag zien! Een beeld dat appelleert aan een collectief sentiment.

En zoals ons eigen landschap vol zit met verhalen, is dit in onze ogen het verhaal van deze plek, de Munsterkolk. Een kleine en stille vertelling van een al dan niet gerechtvaardigd drama uit het verleden.

Toch is ook dit hondje zelf niet zomaar een hondje.  Het is een Hollandse Dog! Eenzelfde hondje had Willem de Zwijger. Zijn hond heette Pompei. Het was een bijzondere hond, want het verhaal gaat dat deze hond, toen Willem bivakkeerde in een veldtent, hem behoed heeft voor een verraderlijke nachtelijke aanslag op zijn leven. De Hollandse Dog was in die tijd een populair ras en als het ware en echt Hofhondje. Net als met de helm is er ook hiermee opnieuw een directe verwijzing  in de geschiedenis.

Tegelijk staat dit hondje zondermeer in de tegenwoordige tijd. Niet alleen in het beeld, waar hij als trouwste mensenvriend nog steeds staat te wachten op het baasje dat niet meer zal komen. Ook het hondenras op zich kan zich weer verheugen in een grote mate van populariteit. Nu is het vooral een imagohondje, een gadget, een handzame miniatuur B   uldog. Klein, toch stoer en goed passend bij een outfit, geliefd in de HipHopcultuur.