Genus Loci

Zoals zoveel steden in Nederland is ook Cuijk in de loop van de jaren gegroeid. Zoals dat gaat annexeert de bebouwing sluipenderwijs het buitengebied. Waar nu de rotonde ligt was ooit nog open ruimte. Met weilanden en het vrije veld. Hoewel de rotonde duidelijk een onderdeel is van de huidige stedelijke infrastructuur, heeft het vreemd genoeg ook iets van een eilandje. Dit heeft ook met de afmetingen van de rotonde te maken. Een eilandje tussen het asfalt, als een soort residu van de open ruimte van weleer. In de landschapsarchitectuur wordt het begrip Genius Loci gehanteerd, een principe waarbij een ontwerp zich altijd dient aan te passen aan de context (oorspronkelijkheid) van de locatie. In oorsprong komt dit begrip uit de Romeinse mythologie en verwijst het naar een beschermende geest van een plek, later is die betekenis verruimd naar de duidelijke atmosfeer die een bepaalde locatie kan hebben. Het is eigenlijk de verbeelding van de Genius Loci van deze locatie die wij met de opdracht nastreven. Daarmee voegen we aan de rotonde, los van zijn verkeersstructuur, een vernieuwde identiteit en betekenis toe. Het is voor ons dan ook vanzelfsprekend dat de identiteit, de Genius Loci, die wij hier nodig hebben te vinden is in het karakter van het oorspronkelijke buitengebied.

Grow me some hare

Vanaf de snelweg de A73 is de Beersebaan dé toegangsweg naar Cuijk. De rotonde op de Beersebaan ligt letterlijk aan de rand van de buitenste bebouwing van Cuijk en figureert daarmee vrijwel als een entree van de stad. Dat hier een kunstwerk gewenst is dat juist dit gegeven markeert is ook in onze optiek vanzelf sprekend. Met dit voorstel denken wij het baken te realiseren waar in de opdrachtformulering om gevraagd wordt.

Het beeld dat wij voorstellen is dan ook een sculptuur met de haas als onderwerp. Niet zomaar een haas, een staande haas. Eigenlijk zoals een echte haas zich ook in een weiland kan gedragen, op zijn achterpoten rechtop om zich heen spiedend. Omdat de kunst als zodanig vooral het domein van de verbeelding is, heeft onze haas toch ook een aantal sterk onderscheidende kenmerken. het beeld In onze ogen is vooral de haas een natuurlijke vertegenwoordiger van het open veld in Nederland. De weilanden en open akkers zijn de natuurlijke habitat van dit dier, maar bovenal is het ook een zichtbaar dier. Iedereen heeft wel eens hazen in het veld gezien of kent het gedrag waarmee dit dier zich onderscheid en zichzelf zo laat zien. Het beeld van een haas is onmiskenbaar verbonden met de open ruimte van het buitengebied.

De vorm

Er is zondermeer sprake van een stilering in de vorm, waarbij de herkenbaarheid het grootst in het bovenlichaam en het hoofd. Met stevige fier opstaande oren en fijnzinnige cirkelvormige gaatjes als ogen en mond, krijgt de haas uitdrukking en karakter. Alert, maar ook enigszins verwonderd kijkt hij om zich heen. Verrast en verbaasd door al die menselijke activiteit zo dichtbij. De voorpoten, die dicht op zijn lichaam beginnen, worden van af de “elleboog” een tweetal zwiepende dun uitlopende takken. De beweging van die takken is met de rotonde mee. Het is een venijnig gebaar, alsof hij licht geïrriteerd al het verkeer doelbewust om de rotonde dirigeert. Het is vooral het gebaar dat we hier nodig hebben. Het lieflijke, speelse dat in zijn gezicht nog zo aanwezig is hier duidelijk anders. Maar takken zijn ook een groeiend natuurlijk element en daarmee is het tevens een verwijzing naar hoe een haas vergroeid kan zijn met een bepaalde plek en als een boom er zijn wortels kan hebben.

Karakter

Onze haas is geen bange haas. Hij heeft een trotse en zelfbewuste uitstraling. Lichtelijk verwonderd, maar ook onvervaard is hij bereidt alles wat op hem afkomt tegemoet te treden. En ook al heeft hij dan een jurk aan, hij heeft wel ballen. Zijn aanwezigheid maakt van de rotonde opeens echt een eilandje. Ingeklemd tussen alle menselijke dynamiek is dit het laatste domein van deze haas. Dit kleine plekje dat hij nog heeft, dat claimt hij dan ook vol overgave. Hij is er, was hier misschien wel het eerst, maar bovenal heeft hij een houding en uitstraling die aangeeft dat hij voor alles hier zal blijven. Hij zal nu niet meer wijken, hij heeft bestaansrecht, juist op deze plek. De titel Grow Me Some Hare heeft op twee manieren betekenis. In de uitspraak van de titel is er natuurlijk al gauw de verwijzing naar de musical/ film HAIR. In onze ogen vooral een pleidooi voor de individuele vrijheid. Hier specifiek de vrijheid van de haas; de vrijheid van de open ruimte. Bovenal is het echter het weergeven van een verlangen, vrij vertaald: laat er weer hazen komen, creëer het open veld. De statigheid en het parmantige van een staande haas in het veld hebben we versterkt door het onderlichaam van de haas geheel vorm te geven als een gewaad met zwierig vallende plooien, vergelijkbaar met een ballroomdress. Dit geeft het beeld niet alleen voldoende basis ten opzichte van het volume van de rotonde, het geeft het beeld in zijn houding ook een sterke mate van elegantie. Het verleent het beeld statuur en arrogantie, als waande hij zichzelf tot de aristocratie van het weiland.

De plek

De rotonde als zodanig is redelijk fors qua afmetingen, dat vraagt dan ook om een zeker volume in het kunstwerk. Wil een kunsttoepassing als een baken fungeren dan veronderstelt dat ook een grote mate van zichtbaarheid en attentiewaarde, zeker van een afstand. Wij hebben in het beeld enigszins een verbrede basis verkregen, maar wij hebben vooral toegewerkt naar een verticaal accent. De verticaliteit in het beeld is in verhouding met de maat van de rotonde en het geheel is daardoor al van grote afstand zichtbaar. Dit beeld versterkt de zichtlijn op de Beersebaan. Het vestigt de aandacht op een specifiek punt in het zichtveld en loodst daarmee als een echt baken de verkeersstroom van en naar Cuijk.

Baken

De attentiewaarde die een baken nodig heeft willen wij accentueren door de kleurkeuze. Wij kiezen op het beeld voor één dekkende kleurtoon, namelijk gedempt oranje. Niet te verwarren met signaal-oranje of voetbal-oranje. Eigenlijk is deze kleur het midden tussen de vachtkleur van een haas zelf en de vachtkleur van een vos. Zoals dit overeenkomt met het karakter van het beeld; prooi en jager tegelijk. Ook in een verkeerssituatie is oranje natuurlijk een attentiekleur. Bij een stoplicht is het de kleur tussen groen en rood; de overgang tussen rijden en stilstaan, oplettendheid is dan vereist. De kleurlaag wordt aangebracht met een extreem hoogglanzende lak. Op dit moment is er een struikachtige beplanting op de rotonde, voor zover wij kunnen zien een cotoneaster soort. Gezien de aard en het karakter van ons voorstel, past een meer “gras”-achtige beplanting daar beter bij. Er zijn diverse zegge-soorten die geschikt zijn; sterk, onderhoudsarm en vooral passend in het totaalbeeld. Dit zou dan ook onze voorkeur hebben. Achteloos de rotonde nemen is er nu niet meer bij. Met deze sculptuur is de rotonde een plek geworden waar je naar toe rijdt. Het verzelfstandigt de rotonde op een heel specifieke wijze. Daarmee markeren we de overgang naar de bebouwing van Cuijk en functioneert de rotonde als een entree van de stad.

Uitvoering

De sculptuur zal door ons in eigen beheer vervaardigd worden uit één stuk hoogwaardige glasvezel versterkte polyester. Op een gipsmodel op ware grote worden glasvezelmatten met polyesterhars aangebracht. Er wordt in meerdere lagen gewerkt, totdat er met de laagdikte een optimale sterkte is bereikt. De rondingen en insnoeringen in het beeld werken hierbij als profielen, waardoor met een minimum aan gewicht, een grote sterkte en stijfheid wordt verkregen. Deze nog ruwe polyesterlaag wordt bijzonder glad afgewerkt en uiteindelijk met twee lagen DD-lak (tweecomponenten polyurethaanlak) op kleur gespoten. Zo ontstaat een sterk, glad en naadloos glanzend geheel. Het materiaal van het model wordt van binnenuit verwijderd. Centraal in het beeld wordt een stalen frame ingebracht. Aan de binnenzijde worden onzichtbaar verschillende verbindingstukken aangebracht tussen dit stalenframe en de polyesterwand. Het stalen frame maakt de verbinding met de fundering. Het beeld zal hierdoor een sterk en solide geheel vormen. In de uitvoering werken wij nauw samen met een polyester verwerkend bedrijf ( STARLINE uit Twello) een constructiebedrijf (Eysink BV, Deventer) en een ingenieursbureau ( Van de Vlekkert, Deventer)