Ontwerp Kunsttoepassing voor ‘De Kijkers’ Malburgen. 

 We zijn blij dat wij voor het appartementencomplex ‘De Kijkers’ aan de Whemerdreef , een concreet beeldvoorstel kunnen voorleggen. 

In een eerder stadium in het proces hebben wij een beeldvisie aan u gepresenteerd en deze visie ligt dan ook ten grondslag aan dit beeldvoorstel. De genoemde beeldvisie hebben wij geschreven vanuit de opdrachtformulering, daarin worden de thema’s; natuur en ruimtebeleving, spiegeling, transparantie, water en lucht genoemd. Naast deze thema’s spelen ook het stedelijk ontwerp, de architectuur, de locatie, de omgeving een belangrijke rol. Met dit geheel en de mogelijkheden die wij daarvoor zien, kwamen wij in de beeldvisie tot een aantal uitgangspunten. 

Ontwerp Kunsttoepassing voor ‘De Kijkers’ Malburgen, vervolg. 

Wij hebben in de visie gezegd dat we ons vooral willen richten op het verbeelden van een verbindend element op verschillende vlakken; een verbinding tussen mens en omgeving, mens en natuur, het gebouw en de lucht en tussen water en land. En dat wij die verbinding vooral willen vertalen in een menselijk gebaar! Een gebaar dat past bij onze beeldtaal en waarin, hoe klein dan ook, actief en herkenbaar een interactie besloten ligt. Heel concreet hebben wij in de visie ook de plek genoemd waar wij het kunstwerk willen positioneren; aan de bovenrand van het gebouw, strak op de daklijst. De reden daarvoor is om een helder silhouet te creëren en het kunstwerk te verzelfstandigen van het gebouw. Daarnaast kiezen wij deze plek vooral ook om zichtbaarheid, markering en oriëntatie te bewerkstelligen. Nu we daadwerkelijk met een beeldvoorstel komen zijn we, meer nog dan tijdens het schrijven van de visie, gaan beseffen dat een beeld op deze daklijst zich ook letterlijk op het snijvlak tussen verstedelijking en natuur bevind. 

Juist op dit grensvlak, deze scheidslijn, kan een kunstwerk werkelijk een verbinding maken. 

‘ Birdman ‘ 

Het kunstwerk dat wij voorstellen is een bronzen sculptuur waarin in een tweetal ‘acteurs’ figureren; een manfiguur en een aalscholver. De man staat niet alleen recht op de daklijst, maar ook nog een echt op het randje. Zijn armen zijn naar voren gestrekt en in zijn houding lijkt hij daardoor een beetje naar voren te neigen. Met beide handen houdt hij stevig een tak vast die een flink stuk vooruit steekt. Op het einde van die tak zit een aalscholver in de typerende houding voor het drogen van de vleugels. Man en vogel zijn volkomen op elkaar gericht, ze kijken elkaar aan! Er is een zichtbare wederzijdse aandacht en dat maakt het contact tussen beide intens en direct. Sterker nog; de manfiguur heeft zich zó vereenzelvigd met de vogel dat daardoor z’n hele lichaam gehuld is in een verenhuid. Niet dat er letterlijk veren zichtbaar zijn; de huid is daar vooral een sculpturale impressie van. Een huid met streken en vegen, met diepte en gelaagdheid. Deze figuur staat niet alleen hoog, maar ook volop in de wind. De indruk van dynamiek en beweging die dat in een los verenpakket oplevert; vooral dat is zichtbaar in deze huid. Dit gaat verder dan een man met een pak van veren. Het lijkt er sterk op dat de manfiguur zich met heel zijn wezen de identiteit van de vogel probeert eigen te maken. Over het gehele beeld is een gelijkelijk verdeelde kleurstelling aangebracht. Een overwegend rood patina, maar met in de diepere delen in het huidreliëf een donkerder kleur. Deze enkele kleurtoon over het geheel benadrukt sterk de intentie tot eenwording die uit de figuren spreekt. 

Verbinding 

Hoe ongebruikelijk deze scene ook lijkt, het oogt op een bepaalde manier ook vanzelfsprekend. Deels komt dat doordat beide figuren in het beeld in de maatvoering overeenkomen met de werkelijkheid zoals we die gewend zijn. Maar het komt ook doordat het beeld de aandacht in zichzelf legt. De focus gaat als vanzelf naar datgene wat er tussen de beide figuren gebeurd. Zij gaan volkomen in elkaar op, kijken niet om zich heen, alsof zij zich volledig en enkel alleen in dit moment bevinden. Maar wat speelt er dan tussen die twee? Probeert de man de aalscholver te verjagen of biedt hij de vogel juist een tak als steun en rustplek? Zijn ze concurrenten omdat ze allebei toevallig op dezelfde plek willen vissen? Of is hier sprake van een bijzonder ritueel tussen man en vogel? Vooral dit laatste krijgt betekenis als je het uiterlijk van de man, met z’n huid van veren, ziet als een transformatie. Het overgaan of ontvankelijk zijn voor een andere identiteit. Dan krijgt deze manfiguur , ‘Birdman’, ook veel meer het karakter van een Sjamaan. Dan krijgt de houding van de aalscholver met z’n gespreide vleugels iets bezwerends. Is er hier misschien sprake zijn van een oeroud magisch ritueel? Een ritueel waarbij een man en een vogel, mens en natuur, op een andere manier tot elkaar komen en een nieuwe verbinding tot stand brengen. Het lijkt filosofisch, maar misschien zijn het wel dit soort rituelen die wij mensen, juist in deze tijd nodig hebben. 

Evenwicht 

Dat er in het beeld een andere en geheel eigen werkelijkheid heerst, dat is natuurlijk overduidelijk. Dat blijkt ook duidelijk als we alleen al kijken naar de positie van Birdman. Zo op het randje is niet alleen spannend en gewaagd, maar bijkans onmogelijk. Met nèt iets te veel gewicht voorbij de rand is er op z’n minst een miraculeus evenwicht. Het miraculeuze en eigenlijk onmogelijke in dit evenwicht is subtiel en niet overdreven. Het oogt vanzelfsprekend. Dat komt ook doordat de figuren zelf hier eigenlijk geen aandacht aan besteden. Het miraculeuze is net voldoende aanwezig om een zekere spanning te geven. Daardoor is dit balanceren op het randje en wonderlijk met elkaar in evenwicht zijn op een subtiele manier voelbaar. Dit zoeken naar evenwicht staat heel erg in het verlengde van het voorgaande; het rituele aspect dat we benoemen in het beeld. Ook hier kun je dit zoeken naar evenwicht betrekken op hoe wij mensen onszelf verhouden tot onze omgeving en dat we daarin wellicht een nieuwe balans moeten vinden. 

Zichtbaarheid 

De noordwest gevel van ‘De Kijkers’ is eigenlijk de kopse kant en het begin van het nieuwbouwproject als geheel. Hoewel ons beeldvoorstel in zeker zin bescheiden is, want binnen het budget, zijn we er van overtuigd dat ons voorstel een maximale attentie waarde heeft. Door het heldere silhouet, de contrasterende kleur en de positie die het inneemt presenteert het zich als vanzelf. Het gebouw als zodanig biedt in deze een echt podium voor dit beeld. Als je de noordwest-gevel in z’n geheel als een schilderij ziet, dan valt natuurlijk al snel de focus op iets dat zich nèt buiten het kader van het schilderij bevind. Hoe bescheiden ook, met alleen de lucht als achtergrond, staat dit beeld eigenlijk altijd in het licht. 

Malburgen 

Dit brengt ons eigenlijk ook bij Malburgen zelf. Wij hadden in het voorgaande traject een kennismaking en een ontmoeting met een aantal betrokken bewoners uit de wijk. Wij dachten verhalen op te halen, maar kwamen met iets anders terug. Namelijk met de logica en het besef dat in deze wijk, die zo divers is en uit zoveel nationaliteiten is samengesteld, het ontzettend belangrijk is om het sociaal bindend vermogen in de wijk in stand te houden. Dat het in de wijk zelf eigenlijk ook draait om het verbinden, de balans en het evenwicht. In de beeldvisie hebben wij gezegd dat wij in ons beeld graag een menselijk gebaar zien dat de aandacht vraagt en krijgt. Het gebaar dat in ons beeld te zien is, is dan weliswaar tussen een man en een vogel, maar het verhaalt wel over toenadering en het naar elkaar reiken. En ook in het beeld zie je dat het iets van elkaar vraagt; het kost aandacht en moeite en het vraagt ook om de wil elkaar te ontmoeten. Nu is dit beeld geen pamflet of een oproep, maar we hopen wel dat de intentie die uit dit beeld spreekt herkenbaar is.